بدلیل وضعیت ناامنی و ضرورت موقعیت دفاعی در برابر حملات دشمنان و حضور فرمانروایان قدرتمند تعداد کثیری قلاع در منطقه احداث شده که به برخی از آنان اشاره می شود.
· آرتاگوانا
آرتاگوانا«قلعه کوه قاین » با قدمتی به بلندای تاریخ به نقل از خاوران نامه اولین شماره مجله سازمان گردشگری ومیراث فرهنگی خراسان جنوبی :
آرتاگوانا دژیست تاریخی در 3 کیلومتری جنوب قاین که بر فراز کوهی صعب العبور بنا شده است . شکوه و عظمت و بزرگی این دژباستانی سیطره و ابهت خود را در اولین نگاه بر بیننده تحمیل می کند که لحظاتی چند خود را در گذشته می بیند و صفیر ناوکیان فدایی و برق کاردهای ترسناک آنان همراه شیهه اسبان ترکان سلجوقی و دستیاران زمیندار و ثروتمند آنان در برابر چشمان مبهوت از شکوه آن در ذهن طنین می اندازد.
· قلعه چهل دختر قاین
در فراسوی کوه ابوذر بقایای ویرانه ای به نام قلعه چهل دختر دیده می شود. چون منطقه درگذشته مورد هجوم و تاخت و تاز دشمنان واقع می شد مهاجمان در حملات خود علاوه بر قتل و غارت افرادی را اسیر کرده با خود می بردند و به عنوان کنیز و غلام می فروختند . در یکی از همین حملات چهل زن و دختر به بالای این کوه پناه بردند تا از شر مهاجمان در امان باشند اما مهاجمان محل آن ها را شناسایی کرده و قصد دستگیری آن ها را داشتند .زنان و دختران برای این که به دست بیگانگان اسیر نشوند .خود را درون چاهی در فراز کوه انداختند و جملگی انتحار کردند. به همین علت این ویرانه قلعه چهل دختر نام گرفت . این قلعه در سال 1292ه.ق مورد بازدید کلنل یت انگلیسی قرار گرفته وی می نویسد:«از تپه های واقع در جنوب شهر قاین بالا رفتم در فراز تپه های سمت شرقی شهر قلعه ای شبیه قلعه کوه قاین وجود داشت که قلعه دختر خوانده می شد. پدیده عجیبی که در بالای تپه نظر مرا به خود جلب کرد چاهی بود که از درون آن بخار گرم خارج می شد.و صخره های کاملا مرطوب و پوشیده از خزه و دیگر رستنیها بودند. ولی امروزاز چاهی که کلنل ییت نام برده است اثری مشاهده نمی شود دیگر قلاع مهم اسماعیلیه در قاینات :قلعه آبیز قلعه خشک قلعه دشت بیاض و قلعه سراب می باشد .
· قلعه هاجر آباد
این قلعه در 2کیلومتری شرق قاین وبر حاشه بزرگراه آسیایی قرار گرفته دورادور آن اراضی کشاورزی وقفی است . مجموعه ی سفالهای منقوش و متنوع اطراف قلعه مربوط به قرن سوم و چهارم تا دوره قاجاریه می باشد. این قلعه چون در اراضی هاجر آباد قرار گرفته بنام جهر آباد یا هاجر آباد اشتهار دارد.پلان آن مر بعی در اضلاع 30متر و در 4گوشه آن 4برج مدور واقع است . فضاهای متعددی داشته که متاسفانه بخش اعظم آنها از بین رفته است . برجها در سه طبقه بوده که دو طبقه آن پوشیده و طبقه فوقانی رو باز و جهت دیدبانی مورد استفاده بوده است.
راهروی باریک پلکانی از درون برجها به قسمت دید بانی ارتباط پیدا می کند. عمده مصالح ساختمانی بنا ازخشت است . این قلعه تدافعی بوده و در هنگام حمله مهاجمان مردم به داخل حفاظتی مورد استفاده کاروانها بویژه مسافران هرات بود. تا ضمن استراحت در برابر حملات راهزنان در امان باشند . پراکنده شدن سفالها در مقیاس وسیع می تواند نشان از یک تمدن شهر نشین پیشرفته ای باشد. در صورت بازسازی قلعه به دلیل همجواری آن با بزرگراه قاین بیرجند می تواند بعنوان یک مرکز رفاهی گردشگری بین راهی مورد استفاده قرار گیرد. این اثر به شماره 4570در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .
· قلعه اسفاد
سابقه تاریخی و فرهنگی قلعه اسفاد چندان روشن نیست .کتاب تاریخ حافظ ابرو تالیف شهاب الدین عبدالله خوافی قرن نهم ذیل ولایت زیرکوه قاین از توابع قهستان از قریه اسفاد نام برده است این روستا به لحاظ نزدیکی به آبیز که سابقه طولانی داشته و نیز به خاطر داشتن قنات پر آب وموقعیت خاص خود که مسلط بر دشت است دارای سابقه سکونت از اوایل ظهور اسلام و شاید قدیمی تر باشد. بعید نیست در دوره ساسانی ناحیه آبیز و اسفاد که چشمه ها و قناتهای بزرگی داشته مورد توجه فرماندهان وامراواقع شده باشد.
قلعه اسفاد از لحاظ استراتژیکی و صعب العبور بودن اهمیت چندانی نداشته چرا که نسبت به ارتفاعات اطراف به آسانی قابل تسخیر است . احتمال دارد این قلعه در مواقع ضروری و بحرانی که ساکنین احساس خطر می کردند مورد استفاده قرار گرفته زیرا در پایین این تپه و بفاصله 200متری بقایای خانه ها و معماری مسکونی که در حال حاضر بصورت تپه ماهور د رآمده دیده می شود. در اطراف قلعه دیواری از سنگ لاشه و برجهایی وجود داشته که بدین وسیله حفاظت از قلعه را آسانتر می کرده است. اتاقها تماما از سنگ لاشه ساخته شده به وسیله راهروها و درگاهها به هم ارتباط داشته اند.
مردم اسفاد معتقدند از کنار قلعه از بدنه تپه تونلی بوده که قلعه را به قریه قدیمی اسفاد متصل می ساخت.احتمالا این قلعه به چاههای قنات مرتبط بوده و از آن طریق به قلعه قدیمی رفت و آمد داشته اند. شناخت بیشتر آن نیازمند حضور باستانسناسان می باشد.
با توجه به موقعیت روستای اسفاد ونیز بقایای معماری مانده در قلعه تاریخ آن حداقل به حدود 700سال قبل می رسد قطعات سفال لعاب دار پیدا شده به احتمال زیاد در دوره تیموری ساخته شده چون شهاب الدین عبداله خوافی «حافظ ابرو»در قرن نهم از قریه اسفاد یاد کرده است . بنا بر این می توان نتیجه گرفت که قلعه اسفاد در دوره تیمور مسکونی بوده البته نباید حاکمیت مطلق اسماعیلیان را بر ایالت قهستان در قرون پنجم و ششم نادیده گرفت . اهالی محل اظهار می دارند در قسمت قدیمی اسفاد مسجد جامعی بوده که شباهت کاملی به مسجد جامع افین داشته است و در طی دهه اخیر تخریب و به جای آن مسجد جدیدی از آجر ساخته شده است .اگر چنانچه این مسئله صحت داشته باشد قلعه مربوط به دوره سلجوقی است که مردان اسماعیلیه آن را برای مخفی شدن مناسب دانسته اند.
· قلعه کوه سراب(چاده)
این قلعه در 30کیلومتری جنوب غربی قاین بر فراز کوهی به ارتفاع 2000متری مشرف بر روستاهای سراب و چاده و نیک ساخته شده و دسترسی به قلعه به سختی امکان پذیر است.
قلعه سراب احتمالا در دوره اسماعیلیان احداث و پس از انقراض این سلسله متاسفانه تمامی بناها توسط اهالی تخریب گردید . تنها بقایای یک برج در دماغه جنوبی و سه حوض ذخیره آب مشهود است. عمده مصالح ساختمانی قلعه سنگ و ساروج و آجر است .فرم و نقشه قلعه تابع ناهمواریهای کوه و در جهت شمالی جنوبی گسترش یافته و قسمت هموار آن بالغ بر 2000متر مربع تماما زیر بنا بوده است .
سفالهای قلعه برخی از نوع چرخساز و برخی دست ساز است. سفالهای چرخساز اغلب به رنگ نخودی و قرمز است . سفالهای لعابدار فیروزه ای و قطعات ظروف سنگی هر کاره نیز مشاهده می گردد.
· ارگ و آب انبار خونیک
در 25کیلومتری شرق قاین و درمسیر جاده –قاین زیر کوه در بخش شمالی روستای خونیک علیا ارگ و انبار قدیمی واقع شده که با توجه به فرم معماری بنا نوع مصالح و تزئینات تاریخ ساخت ارگ مربوط به دوره ایلخانی می باشد. ایستایی نسبتا خوب آن در طی ادوار گذشته گویای تعمیراتی است که تا عصر قاجار در آن صورت می گرفته والا عوامل فرسایشی چیزی از آن باقی نمی گذاشت .ارگ خونیک پلانی منظم و مربع شکل با 376متر مربع در سه طبقه ساخته شده درب ورودی آن از سمت شرق است و بخش اعظم سقف طبقات آن در حال تخریب و فرو پاشی می باشد.
طبقه اول محل سکونت افراد بوده و روشنایی مورد نیاز از طریق نورگیرهایی در دیوار و سقف تامین می شد. طبقه دوم شامل دالان دو اطاق در دو طرف ونورگیرها که احتمالا حکم کنترل تحرکات بیرونی انبار را داشته است .
در بررسیهای بعمل آمده مشخص می گردد که ارگ خونیک نقش مسکونی و تدافعی داشته و فرد یا افرادی سیاسی در آن سکونت داشته اند. عمده مصالح ساختمانی آن خشت و ملات گل و گچ می باشد.
این اثر تاریخی اگر مورد حفاظت قرار نگیرد بر اثر عوامل طبیعی وانسانی بکلی تخریب خواهد شد.
· قلعه دختر خوگ
این قلعه از مهم ترین قلاع دختر جنوب خراسان است. موقعیت آن در 65کیلومتری شمال غرب قاین و 6کیلومتری شمال روستای خوگ بر فراز کوهی به ارتفاع 2000متر و مشرف بر دشت خضری می باشد.
این قلعه بر مسیر راه ارتباطی فردوس به خضری اشراف داشته و کاروانیان از مسافت دور نظاره گر آن بوده اند . دستیابی به قلعه بسیار مشکل است وموقعیت تدافعی آن بسیار خوب و برج و باروی آن مستحکم است. احداث چنین قلعه ای در ارتفاع صعب العبور کوه کاری خارق العاده می باشد.معماری قلعه پررمز و راز بوده و با تمام قلاع متفاوت است. عمده مصالح ساختمانی قلعه سنگ لاشه و ملات ساروج است .
تعداد 9اتاق سردابه ای شکل در اطراف قلعه قابل تشخیص است این اتاقها به روش قالب گیری از روشهای متداول دوره ساسانی است.
از ویژگیهای خاص این قلعه توجه بیش از حد به مسئله آب است زیرا بزرگترین و پر حجم ترین حوض انبارها در این قلعه ایجاد شده آب انبارهای این قلعه بیشتر جنبه آئیینی داشته و پرستش آب و ایزد آناهیتا انجام می شده است.
نزدیکی قلعه به شهر باستانی فارس سکونت انسانهایی از شهر فارس در دوره ساسانی و صدر اسلام را در آنجا به اثبات می رساند.
· قلعه دختر جزنان
این قلعه در 6کیلومتری شرق روستای جزنان بر فراز قلعه کوه ایجاد شده این قلعه متعلق به دوره ساسانی و عمده مصالح آن سنگ و ساروج است.
فرم و نقشه قلعه از ناهمواریهای کوه شکل گرفته و آنچه مشهود است بقایای هشت برج نیم دایره ای د رحصار قلعه می باشد. فاصله این برجها با توجه به ناهمواریهای کوه کم و زیاد میشود. برجها علاوه بر عملکرد دفاعی د راستحکام دیوار قلعه نقش اساسی داشته اند. قطر دیوارها در بعضی نقاط به 5/1متر می رسد. این قلعه د ردوره اسماعیلیان بازسازی و مورد استفاده قرار گرفت. در میان قلعه حوض انباری به منظور ذخیره آب مشاهده می گردد.
· قلعه دختر گریمنج
این قلعه در 37کیلومتری شمال غرب قاین و 4کیلومتری جنوب روستای گریمنج بر روی تپه ای به ارتفاع 80متری واقع است. ازاین قلعه بجز بقایای دو برج و حصار میان آنها آثار چندانی بر جای نمانده است عمده مصالح این قلعه تخته سنگهای رسوبی است. مجموع آثار بجای مانده از دوره تاریخی گویای آن است که مردمانی در محل زندگی می کرده اند. آب معدنی در 250متری این قلعه د رجریان بوده و این آب را برای کشاورزی از طریق کانالهایی هدایت می نموده اند. قدمت این قلعه مربوط به دوره ساسانی است.
· قلعه آویج
درکنار روستای آویج در 40 کیلومتری جنوب غرب قاین ویرانه ای نسبتا بزرگ دیده می شود که فقط بقایای برجهای چهار گوشه آن پیداست این قلعه پلانی مستطیلی با برجهای مدورنقش تدافعی داشته که اهالی بهنگام خطر بدانجا پناه می بردند.
عمده مصالح آن خشت و گل است.در قسمتهای پایین دیوار برجها از سنگ استفاده شده و قدمت آن مربوط به دوره قاجاریه است . متاسفانه بدلیل انتقال خاکهای درون قلعه به مزارع بسیاری از آثارش نابود شده است . قطعات سفالی که از این قلعه بدست آمده احتمال وجود کوره پخت سفال و کوره فلز گری دراین قلعه را می دهد. همچنین پیدایش قطعاتی از ظروف سنگی در قلعه نشان دهنده استفاده ساکنین این محل از ظروف سنگی در پخت و پز آنهاست.
· دژزیر زمینی نیگ
این دژ تاریخی در 35کیلومتری جنوب قاین و 10کیلومتری جاده قاین بیرجند در روستای نیگ است. از شگفتی های آثار باستانی قاینات است . این دژ از فضاهای مسکونی متعددی د ردل یک تپه ایجاد و از آن به عنوان یک زیستگاه مخفی استفاده می شده است.
کشف این دژ با مشکلات فراوان ومساعدت افراد محلی انجام شد. پس از گذر از نقبی به طول 25متر به سالن مستطیلی می رسیم که به ابعاد آن 10*3*5/2متر است . بعد از آن یک فضای هشتی قرار دارد با چندین معبر در هر معبر کلبه های متعددی ایجاد شده راهروها تنگ و باریک می باشند . در یکی از کلبه ها به چاهی در عمق 5/2متر با آب زلال میرسد.اتاقها و کلبه ها بدون زوایای منظم می باشند. در انتهای سالن فرورفتگی محراب مانندی ایجاد شده که جایگاه نیایش ساکنین دژ بوده است هم اکنون خاکهای زیادی در بخش هشتی آن انباشته و این احتمال را می دهد که قرار بوده تا از طریق هواکش و نورگیر دژبه خارج منتقل شود که هرگز چنین نشد. تمام فضاهای داخل دژ همچون کلبه ها اتاقها راهروها هشتی و سالن توسط انسان کنده شده و احتمال دارد این دژبا قلعه کهنه نیک راه ارتباطی داشته باشد. بررسی سفالهای موجود زندگی انسانها را در این دژطی دوره های تاریخی و اسلامی تایید می کند.
· قلعه کهنه نیگ
بقایای ویرانه قلعه ای در روستای نیگ در 35 کیلومتری جنوب قاین دیده می شود که از نوع قلعه های تدافعی بوده تا درزمان خطر اهالی به درون آن پناه بردند و ازجان و مال خود دفاع کنند .مصالح عمده در ساخت این قعه خشت و چینه گل می باشد. اجزای معماری داخل قلعه به کلی ویران شده و تنها بخشهایی از برج و باروی آن قابل تشخیص می باشد. آنچه باقی مانده نشانگر قلعه ای با پلان مستطیلی است که بوسیله چهار برج دایره ای شکل در چها رگوشه حفاظت می شد. قدمت این قلعه به دوره قاجاریه می رسد.
· قلعه خند
در 45کیلومتری شمال غرب قاین و 3کیلومتری غرب بیهود بر فراز کوهی بلند در ارتفاع 1700متری قلعه ای کهن بنا شده عمده مصالح قلعه از سنگ و ملات و ساروج است . ابعاد این قلعه 5/2متر برروی حصارهای قلعه دیده می شود.
· قلعه سده
این قلعه در آرین شهر نقش دفاعی داشته وتوسط یک نفر نگهبان که در بالای قلعه دیدی کوه مستقر بود با پرچم اعلام خطر می نمود تا ساکنین محل به قلعه پناه برده و ازگزند دشمن د رامان باشند.
هسته اولیه سده نیز در جوار قلعه شکل گرفته و بتدریج با افزایش جمعیت خانه سازی در اطراف آن ادامه می یابد .تمامی خانه ها بوسیله کانالی زیر زمینی به قلعه راه داشته و از طریق همین معبر ارتباطی در مواقع خطر به درون قلعه پناه می بردند.
تا صدسال قبل این مکان جایگاه پرجنب وجوش ومحل استقرار بسیاری اتز صنایع و حرف محلی بود اما امروز به مکانی مترو که تبدیل شده است .
با توجه به فرم معماری و مصالح بکار رفته ساخت آن را به دوره تیموری نسبت می دهند. اما سفالها مربوط به قرون سوم و چهارم هجری تا دوره قاجاریه نشان از تداوم حیات و زندگی دردرون این قلعه بوده است.
بنای قلعه پلانی نامنظم وشش ضلعی به اندازه های متفاوت دارد.نه برج مرتفع استحکام لازم را به جرزهای بنا داده و همچنین نیازهای دیدبانی و نگهبانی از قلعه را نیز برطرف نموده است. درون برجها تا ارتفاع 150سانتی متر توپر بوده و بر روی این جزرمدور و حجیم سه طبقه بنا ساخته شده است که در هر طبقه روزنه هایی باریک در اطراف جهت دیدبانی وجود دارد دو طبقه برج مسقف بوده و طبقه سوم آن رو باز می باشد. ضخامت دیوارها در قسمت پایین برجها 5/1متر و در بخش انتهایی 35سانتی متر می باشد. ورودی قلعه واقع د رضلع شرقی آن توسط سنگی مدور به قطر 6/2متر مسدود می شده است .فضای داخلی قلعه توسط عوامل انسانی و طبیعی بکلی از بین رفته چاه آب شربی که در داخل قلعه وجود داشته بر اثر عوامل مخرب انسانی وطبیعی به مرورزمان پر شده است .آثار خندق در اطراف قلعه نمایان است . این قلعه به عنوان یک اثر مهم درمحل اشتهار داشته و به شماره 5939در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
· قلعه آفریز
این قلعه درمیان روستای آفریز واقع در 65کیلومتری جنوب غربی شهر قاین و درکنار جاده فردوس قاین قرار دارد. با توجه به فرم معماری ومصالح بکار رفته در بنا تاریخ ساخت بنا را به دوره صفویه نسبت می دهند.
بنای تاریخی قلعه آفریز همانند قلعه سده دارای پلان نامنظم و پنج ضلعی به اندازه های متفاوت می باشد. نه برج مرتفع استحکام لازم را به جرزهای بنا داده و نیازهای دیدبانی ونگهبانی را برطرف نموده است. دوبرج دوطرف ورودی قلعه بصورت قرینه ساخته شده که نسبتا سالم مانده و در سه طبقه بنا شده اند. درون برجها تا ارتفاع 2متر تو پر بوده وبر روی این جرزهای مدور وحجیم سه طبقه قرار داشته که در هر طبقه روزنه های باریکی دراطراف جهت دیدبانی وجود دارد. دو طبقه برج مسقف بوده و طبقه سوم آن روباز می باشد. بخش انتهایی برجها فرو ریخته وفعلا ارتفاع آن 5/12متر می باشد. برجهای قلعه در اندازههای مختلف و به صورت نامنظم در اطراف قلعه ساخته شده اند.ضخامت دیوارهادر قسمت پایین برجها2/1مترو در بخش انتهایی 40سانتی متر می باشد. ورودی قلعه در ضلع شرقی توسط سنگ مدوری به قطر 7/2متر مسدود می شده فضای داخلی قلعه توسط عوامل انسانی بکلی از بین رفته وآثار خندق در ضلع غربی اطراف قلعه نمایان است . این اثر باستانی به شماره 4805در فهرست آثارملی کشور به ثبت رسیده است.
· پناهگاههای سنگی کرچ
روستای کرچ در 45کیلومتری جنوب غربی قاین در منطقه پسکوه بخش سده واقع شده است . در 2کیلومتری دامنه کوه کرچ دوپناهگاه سنگی روبه روستا دیده می شود. منطقه ای است پرآب و دسترسی به منابع غذایی و آب وشکار از گذشته های دور فراهم بوده است . این پناهگاهها به عنوان محل استراحت وبیتوته انسان در دوره جمع آوری غذا مطرح بود. در بررسی های سطحی که در اطراف این پناهگاهها انجام شده قطعات ابزاری به شکل تیغه از جنس سنگ چخماق بدست آمد. در صورت بررسی بیشتر وکاوش درآن ممکن است ابزار و ادوات از دوران سنگ نیز بدست آید.
· قلعه کوه زهان
این قلعه بر فراز کوهی در غرب زهان برخوردار از موقعیتی استراتژیکی بوده و به کمک چند برج نگهبانی درمقابل دشمنان احتمالی از زهان مراقبت می شد. پناهگاه امنی برای اهالی و خوانین زهان در طول دوره های تاریخی بوده است . این قلعه بارها مورد هجوم قرار گرفت ولی به تصرف در نیامد اغلب خوانینی که در این قلعه سکونت داشتند از فرماندهان منطقه تبعیت نمی کردند. در زمان سالار امجد در عصر اصف الدوله در حکومت مظفرالدین شاه لشکریان وی وقتی به قصد تصرف قلعه به زهان آمدند بر فراز تپه روبرو اردو زدند تا آنرا به توپ ببنندند. در آن شب زلزله ای مهیب بوقوع پیوست و 70نفر درمسجدکشته شدند چون وضعیت اسفناک بود فرمانده لشکر مهاجم اعلام آمادگی برای کمک به مردم نمود ولی اهالی درخواست کردند که بهترین کمک آنست که زودتر منطقه را ترک نمایند تا بتوانیم کشته های خویش را در کمال آسایش دفن نماییم . بدین ترتیب سالار امجد ضمن منصرف شدن از تصرف قلعه مقداری پارچه جهت دفن اموات اهداء ومحل را ترک نمود. در زمان امیر علم خان حاکم قاینات بدلیل عدم اطاعت خوانین با آنکه بارها به این قلعه حمله شد ولی موفق نشدند. تا اینکه سرانجام با حیله و نیرنگ نگهبان برج علی پارسی که از برج های مهم و حساس قلعه بود را توسط نامزدش فریب داده و قلعه را تصرف مینمایند. مکان یابی زهان قدیم بر اساس عامل امنیت صورت گرفته و این قلعه تا حد زیادی در تامین امنیت نقش کلیدی ایفاء نموده است.
· قلعه ورباط زردان عباس آباد
زردان از توابع دهستان افین در فاصله 98کیلومتری شرق قاین قرارگرفته است قلعه به شکل کله قندی و دارای شیب تندی است . ارتفاع آن 500متر و در بلندترین نقطه قلعه مشرف به دشت ساخته شده است . با توجه به وضعیت طبیعی و بقایای استحکامات بجامانده از قلعه و قطعات سفال و سکه کشف شده از آن می توان آن را از قلاع اسماعیلیه دانست. فضای محوطه بالای قلعه حدود 300متر را شامل می شود. پلان معماری قلعه مستطیل شکل و از سنگ لاشه وملات ساروج ساخته شده و دارای حصار بلند و برج هایی جهت دید بانی بوده است .
راحت ترین معبر دست یابی به قلعه از سمت دیواره شرقی است که احتمالا ساختمانی در اینجا برای کنترل و بازرسی افراد ورودی وجود داشته است . از وضعیت ظاهری قلعه چنین بر می آید که دردوره سلجوقیان و ایلخانی مسکونی بوده تاسیسات قلعه به مرور زمان بر اثر حوادث طبیعی چون زلزله و باران آسیب های زیادی دیده و هم اکنون بسیار در هم ریخته است . احتمالا این قلعه مورد استفاده امرا وحکام دوره ساسانی نیز بوده واز آنجا نواحی زیر کوه و ارتباط آن با هرات و دیگر شهرهای افغانستان کنونی را زیر نظر داشته اند. این اثر به شماره 4456درفهرست آثارملی به ثبت رسیده است .
· قلعه دختر خضری
قلعه دختر در جنوب خضری روی کوه واقع است .دیوارهای اطراف قلعه با سنگ وملات ساروج ساخته شده و اطاقهای با پوشش سقف سنگی دورتا دور قلعه را احاطه کرده اند. در آن اب انبار بزرگی وجود دارد که به دلیل ریزش پر شده احتمالا این قلعه ازجمله قلاع اسماعیله باشد.
· قلعه وبرج و باروهای خضری
به منظور حفاظت ساکنین شهر در مقابل حملات اقوام خارجی بخصوص در دوره ترکمن تازی قلعه ای بزرگ در غرب خضری بنام قلعه خان وجود داشت .هر خانواده در درون آن برای خود خانه ای داشت . این قلعه توسط محمد ناصر خان ثقفی ساخته شد. به هنگام حمله دشمن و ناامنی ساکنین به داخل قلعه پناه برده و درب آن بوسیله سنگ بزرگی بسته می شد.دور تا دور این قلعه برجهای جهت مراقبت وجود داشت.
در حد فاصل خضری تا دشت بیاض سه برج بنامهای برج خان. برج میانی.برج قلعه وجود داشت علاوه بر این در دشت خضری نیز برجهایی متعددی ساخته شده بود که به هنگام وقوع خطر وهجوم اقوام مهاجم نگهبانان به کمک علائمی از قبیل دود یا آتش ساکنین را مطلع می ساختند.
ازجمله برجهای سطح دشت می توان به برجهای آغال کاهی .برج سنگر .برج کله کنده .برج کربلائی علی حسین خان و برج پنبه ای نام برد.
· قلعه آهنگران
این قلعه در فاصله 145کیلومتری شهر قاین و در روستای آهنگران از بخش زیر کوه واقع شده همانند قلاع دیگر گلی وخشتی است و احتمالا در دوره قاجاریه ساخته شده نقش دفاعی وکاروانسرایی آن در مسیر افغانستان حائز اهمیت بوده است.
· قلعه حسن بایخان شاهرخت
این قلعه کمینگاهی در شمال شرق شاهرخت و در مسیر راه هرات و غوریان به قاین به عنوان مرکزی گمرکی و برخوردار ازموقعیت استراتژیکی وبرج نگهبانی برای قلعه حسن بایخان بود. هم اکنون آثار راه شاهرخت به غوریان مشهود است .
· قلعه قدیمی (قلعه کهنه)شاهرخت
این قلعه واقع در شرق شاهرخت دارای نه برج و دیوارهای مرتفع و واحدهای مسکونی برای هر یک از ساکنین روستا ی شاهرخت بود. قلعه کهنه شاهرخت پناهگاهی بهنگام هجوم ترکنها بود . متاسفانه به دلیل زلزله های زیاد بخش اعظم آن تخریب شده است .
· قلعه کهنه یزدان
قلعه یزدان به شکل مستطیلی بطول 200و عرض100متر دارای 4برج در اطراف و با تعداد زیادی خانه گلی خشتی در دو طبقه محل سکونت یزدانیها بویژه در عصر ترکمنها بوده این قلعه در عصر صفویه احداث گردیده است . آثار این قلعه هم اکنون در جوار بازارچه یزدان مشهود است علاوه بر این . قلعه کربلایی محمد متعلق به قاجاریه در یزدان موجود است.
منبع :
www.QAYEN.COM
:: برچسب‌ها:
قلاع باستاني ,
آرتاگوانا ,
· قلعه چهل دختر قاین ,
· قلعه هاجر آباد ,
· قلعه اسفاد ,
قلعه کوه سراب ,
ارگ و آب انبار خونیک ,
قلعه دختر خوگ ,
قلعه دختر جزنان ,
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
